Uygulamadaki adıyla Doğum Parası veya Rapor Parası, kanuni düzenlemede ise Geçici İş Göremezlik Ödeneği olarak geçen yasal hakkınızdır.

Geçici iş göremezlik ödeneği; doğum süreci tamamlanmış anneler için İş Kanunu’ na tabi bir uygulamadır. Yalnızca SGK’ya tabi çalışan annelere yapılan bir yasal ödenektir. Bu düzenlemeyle amaçlanan; İş Kanunu kapsamında SGK’ya tabi çalışan annenin doğum yapması halinde doğumdan önce ve sonra olmak üzere (tekil gebelikler için) toplam 16 hafta sürecek istirahat süresince geçici iş görememekten kaynaklı alacağı ödemenin yasalaştırılmasıdır. Başka bir değişle, doğum öncesi başlayacak ve doğum sonrası tamamlanacak doğum istirahati süresince çalışamayacak olan annenin yoksun kalacağı maaş ödemesinin bir kısmının devlet tarafından garantiye alınması ve annenin zararının bir miktar da olsa telafi edilmesidir.

Açıklamadan da anlaşılacağı üzere, bu ödeneğe yalnızca SGK’ya tabi çalışan ve doğum istirahati hakkını kullanarak geçici olarak iş göremeyen anneler hak kazanır. Kamu Kuruluşları’nda çalışan annelerin böyle bir ödeme alma hakları bulunmamaktadır zira, kamu çalışanı anneler doğum öncesi ve sonrası çalışamadıkları istirahat dönemlerine ilişkin tüm maaş haklarını kurumlarından almaktadırlar.

İlgili uygulamaya hangi şartlarda hak kazandığımıza bakacak olursak:

• Sağlanması gereken ilk şart halen SGK’ya tabi bir çalışan olmaktır. Bu madde ile anlatılmak istenen şudur; doktorunuzun doğum öncesi istirahat raporunuzu başlattığı tarihte iş yerinizde halen SGK’ya tabi olarak çalışmaya devam ediyor olmanız, istirahat nedeniyle geçici süreyle işe ara vermiş bulunmanız gerekmektedir. Eğer istirahat raporunuzun tarihi öncesinde işten çıkışınız verildiyse, artık bu ödeneği almaya hak kazanamazsınız. Dolayısıyla, ödeneği alabilmek için, eğer doğum nedeniyle işi bırakmayı planlamışsanız, öncelikle 16 haftalık istirahat sürenizin bitmesini bekleyecek, istirahat süreniz sonrası tekrar işe başlamanızı başlatacak, fiilen 1 gün işe gidecek ve işten çıkışınızı sonra alacaksınız.

• Sağlanması gereken ikinci şart; doğum yaptığınız tarihten geriye dönük bir yıl içinde toplam en az 90 gün için yatmış olması gerekmektedir.

• Sağlanması gereken üçüncü şart; doğum olayınızın gerçekleşmiş olmasıdır.

• Son olarak da, bu ödenek için doğum süreci bakımından size tanınmış istirahat hakkınızı kullanmış olmanız gerekmektedir.

Ödeneğe ilişkin yasal prosedürleri de şu şekilde anlatabiliriz:

Tekli gebelikte gebeliğinizin 32. Haftasında, çoğul gebelikte ise gebeliğinizin 30. Haftasında doktorunuzdan alacağınız istirahat raporu ile süreci başlatmanız gerekmektedir. Kural bu olmakla birlikte, anne adayı dilerse doğumun son 3. haftasına kadar doktorundan alacağı “Sağlık durumu uygundur” onayı ile çalışmaya devam edebilir, burada kullanmadığı istirahat süresi doğum sonrası istirahat hakkına eklenebilir. Ancak her halükarda, ödenek prosedürü doğum öncesi istirahat raporunun SGK sistemine tanımlanması ile işlemeye başlayacaktır.

İstirahat raporunun sisteme işlenmesini, doğum raporu izleyecektir. Doğumun gerçekleşmesini takiben, hastane veya doğum doktorunun yine SGK kayıtlarına işleyeceği doğum raporu ile, son aşamaya geçilecektir.

Son aşamada ise, doğum sonrasına kalan istirahat süresinin bitmesi beklenecek, bu sürenin bitmesini takiben yine doğum doktorunun sisteme işleyeceği istirahat raporu bitişi ile artık yasal prosedür tamamlanmış olacaktır. Annenin işyerinin tüm aşamaları sistem üzerinden onaylaması ile, ödenek anne adına SGK tarafından onaylanacak ve sigortalı çalışan anne, süreç sonucunda PTT hesabına veya SGK’ da tanımlı banka hesabına adına yatan ödeneği çekmeye hak kazanmış olacaktır.

Ödemeler, tekli gebelikte toplam 16 hafta üzerinden 112 gün için; çoklu gebelikte ise toplam 20 hafta üzerinden toplam 140 gün için hesaplanmakta ve annenin talebi doğrultusunda dilenirse tek seferde, dilenirse de parçalı olarak, ancak her halükarda doğumdan sonra olacak şekilde ödenmektedir.

Çalışan annenin bir yasal hakkı olan bu ödeme türü de, yine 5 yıllık hak düşürücü süreye tabi olup, doğum tarihinden itibaren 5 yıl içerisinde talep edilebilecektir.

Ödemeler nasıl hesaplanır? Bunu somut örnek üzerinden ele alalım:

Kural, ödeneğin; sigortalı annenin doğum öncesi istirahat raporunun başlama tarihinden önceki son 3 ayda elde ettiği ortalama günlük brüt ücreti üzerinden hesaplanması, günlük ücretin kullandığı istirahat gün sayısı ile çarpılması ve çıkan rakamın 2/3’ ünün anneye ödenmesidir.

Somut örneğimizde, SGK’ya tabi çalışan annemizin doğum öncesi son 3 ayda aldığı aylık brüt ücretinin 3.000-TL olduğunu düşünelim.

1 ayda 3.000-TL ……………. 3 ayda 9.000-TL (Brüt ücret)

9.000-TL/90 gün …………… günlük brüt ücret = 100-TL

112 gün * 100-TL (Tekli gebelikte kullanılacak istirahat süresi 112 gün yani 16 haftadır) = 11.200-TL

11.200-TL’ nin 2/3 tutarı = 7.466-TL

O halde, son üç aylık maaşını aylık 3000-tl brüt maaş üzerinden alan SGK’ lı annemiz, doğum sonrasında istirahat sürelerini tamamladığında, SGK’dan toplam 7.466-TL geçici iş göremezlik ödeneği almaya hak kazanmış olacaktır.

Hesaplamadan da anlaşılacağı üzere, SGK primlerinizin yatırıldığı brüt aylık ücretiniz bu ödeme için temel istatistik sayıldığından, gerçek maaşınız üzerinden primlerinizin yatırıldığından emin olmalısınız.

Rapor parasını dilerseniz e-devlet şifreniz ile SGK sistemi üzerinden takip edebilir, bir aksama olduğunu düşünüyorsanız işyeriniz ve hekiminizle irtibata geçebilir, onların yapması gereken online işlemlerin eksiksiz gerçekleştirilmiş olduğundan emin olabilirsiniz. Hiçbir eksik olmadığını düşündüğünüz durumlarda, Bağlı bulunduğunuz SGK İl Müdürlüğü ile iletişime geçebilir ve ödeneğinizin adınıza tanımlanmasını ayrıca talep edebilirsiniz.